روغن یکی از مهمترین و پر مصرف ترین محصولات مورد استفاده در سبد غذایی خانواده هاست. بنابراین صرف زمان هزینه کافی برای انتخاب روغن سالم، ضروری است و انتخاب صحیح روغن می تواند به سلامت اعضای خانواده بیانجامد. روغن و چربیهای خوراکی، یکی از گروههای غذایی ضروری برای بدن انسان است و هر فرد سالم باید ۲۵ تا ۳۰ درصد از کالری مصرفی روزانه خود را از چربیها دریافت کند.
اجازه بدهید ابتدا از طرز تهیه روغن کنجد شروع کنیم تا تفاوت آن با روغن ارده کنجد مشخص شود. برای تهیه روغن کنجد که گاهی روغن کنجد فرابکر هم گفته می شود، دانه های کنجد توسط دستگاه پرس سرد، تحت فشار قرار می گیرند تا روغن آن ها جدا شود. مزیت این روش چیست؟ بسیار سریع است و در معرض دید مشتری قابل انجام اما نباید از نقاط ضعف آن غافل شد.
نخستین مشکل روغن کنجد فرابکر این است که گاهی اوقات دانه های کنجد بدون شستشوی مناسب درون دستگاه پرس ریخته می شوند و ممکن است آلودگی های زمان برداشت و انبار وارد روغن شود. حتی اگر دانه کنجد شسته هم شود، ممکن است سموم و آفت هایی که در مزرعه برای پرورش گیاه کنجد مورد استفاده قرار گرفته در پوست دانه کنجد باشد و وارد روغن شود.
با رجوع به نظر حکما و طبیبان طب سنتی مشاهده میشود، عطاران دوران گذشته نیز به تفاوت بین این دو روغن وقوف کامل داشتند. چراکه بررسی و مطالعه آثار آنان نشان میدهد که روغن کنجد به طور کلی جهت مصرف خوراکی مضر و ممنوع است.
موارد استفاده از روغن کنجد در طب سنتی به صورت ضماد است و استفاده خوراکی از آن متداول نبود. خصوصیت پوسته لزج کنجد در طب سنتی باعث بروز برخی بیماریها میشود که مهمترین و شایعترین آن کبد چرب در افرادی است که از روغن کنجد به صورت خوراکی استفاده کردهاند. در حالی که روغن خوراکی پس از تبدیل کردن کنجد به ارده و روغنگیری از ارده به دست می آید.
چاره پرهیز از این مضرات چیست؟ اجداد ما از روشی سنتی و چند مرحله ای استفاده می کرده اند که علاوه بر حفظ نکات بهداشتی، به گواهی متخصصین طب سنتی باعث حفظ ارزش روغن دانه کنجد نیز می شود.
در این روش ابتدا کنجد را شستشو داده و سپس برای مدتی در آب نمک می خوابانند تا پوست آن جدا شود. جدا شدن پوست آفات و سموم رسوخ کرده در دانه کنجد را از بین می برد و منجر به تولید محصولی کاملا بهداشتی و ارگانیک می شود. در ادامه، کنجد را درون کوره های بزرگ قرار داده و در معرض حرارت ملایم قرار می دهند تا به اصطلاح بو داده شود.
در مرحله بعدی کنجد بو داده شده را آسیاب می کنند تا محصولی به نام ارده به دست آید . سپس دانههای تفت داده شده به خوبی آسیاب میشوند. محصول تولید شده در این مرحله ارده نام دارد که یکی از محصولات بینظیر تولید شده از کنجد است . برای جداسازی روغن از ارده، به این محصول طبق استانداردهای مشخصی آب اضافه میشود. این آب جذب بافت ارده شده و در نتیجه روغن از ارده خارج میشود. در مرحله بعدی بقایای تفاله ارده و آب از روغن حذف میشوند تا روغن کاملا خالص به دست آید؛ تفاله حاصل از روغن گیری معمولا به مصرف دام می رسد.
دنیای سلامتی راتا